Wstęp

i nie tylko, bo przecież cała Warmia i Mazury stanowiły część Niemiec,powinny być pod względem dziedzictwa kulturowego naszego regionu na czołowym miejscu, jeśli chodzi o ochronę konserwatorską. Ochroną powinny być objęte wszystkie nagrobki, które według prawa osiągnęły wiek konserwatorski, czyli powinny być wpisane w rejestr zabytków. Szczególnej troski wymagają nagrobki z żeliwnymi lub stalowymi elementami. Są to głównie odlewane w żeliwie krzyże, stalowe ażurowe krzyże, różnego rodzaju barierki i często występujące na nich żeliwne tablice inskrypcyjne.
W ostatnich latach nasila się powszechny proceder związany z dewastacją i kradzieżą żeliwnych nagrobków. Żeliwo jest wciąż "cennym surowcem" szczególnie wśród środowisk patologicznych. To jest tragiczne, że te piękne zabytki, tak bardzo wartościowe pod względem artystycznym, kulturowym i historycznym, często padają ofiarą "złomiarzy" za wręcz symbolicznego "bełta". Dlatego stronkę tą poświęcam ochronie tych osobliwych pamiątek. Chciałbym też uczulić służby konserwatorskie, historyków i zwykłych ludzi, aby uchronić te nagrobki przed całkowitą dewastacją. W innym przypadku, niebawem znikną z krajobrazu Mazur. Nie zapominajmy, że na starych krzyżach widnieje wiele polskobrzmiących nazwisk! Stare cmentarze to rezerwaty historii. Jeśli zostaną zniszczone, zniszczona zostanie pamięć o ludziach tu spoczywających.
Stronka ta jest w ciągłej rozbudowie. Nie podałem tutaj na przykład miejsc, gdzie były wyrabiane żeliwne nagrobki. Wynika to z mojego braku dostępu do odpowiednich źródeł. Jeśli znajdę takie źródła to na pewno o tym napiszę. Jednak główną intencją tej stronki jest ocalenie od zapomnienia występujących na tych starych cmentarzach nazwisk. Wydaje mi się, że tylko w ten sposób mogę zachować istnienie żeliwnych krzyży i nie tylko. Myślę, że podane tu informacje zainteresują jakiegoś badacza mazurskiej ziemii i odnajdzie więcej informacji o osobach tu pochowanych, o dacie otwarcia i zamknięcia danego cmentarza, no i oczywiście o firmach, które zajmowały się tworzeniem tych osobliwych już nagrobków.
Opisy i zdjęcia robiłem od końca listopada 2006 roku do końca stycznia 2007 roku.
KRZYSZTOF MYSZKA von SENSBURG (MRĄGOWO).